İş Hukukunda Çalışma Süreleri ve Fazla Mesai

İş Hukukunda Çalışma Süreleri ve Fazla Mesai

Haftalık ve Günlük Çalışma Süresi Kaç Saattir?

İş hukukunda haftalık çalışma süresi en çok 45 saattir. Bu 45 saatlik çalışma çeşitli şekillerde bölünebilir. 45 saati aşan çalışmalar fazla çalışmaya (fazla mesaiye) girer.

Günlük çalışma süresi ise en fazla 11 saattir. Buna göre, haftalık normal çalışma süresi işyerlerinde denkleştirme esasıyla, günlük 11 saati aşmamak koşulu ile haftanın çalışılan günlerine farklı şekilde dağıtılabilir.

Ara Dinlenmesi Süreleri Ne Kadardır?

Günlük çalışma süresinin ortalama bir zamanında o yerin gelenekleri ve işin gereğine göre ayarlanmak suretiyle işçilere;

a-4 saat veya daha kısa süreli işlerde 15 dakika,

b-4 saatten fazla ve 7.5 saate kadar (7.5 saat dahil) süreli işlerde 30 dk.,

c-7.5 saatten fazla süreli işlerde 1 saat,

Ara dinlenmesi verilir.

Bu dinlenme süreleri asgari olup aralıksız verilir. Ancak bu süreler, iklim, mevsim, o yerdeki gelenekler ve işin niteliği göz önünde tutularak sözleşmeler ile aralıklı olarak kullandırılabilir. Dinlenmeler bir işyerinde işçilere aynı veya değişik saatlerde kullandırılabilir. Ara dinlenmeleri çalışma süresinden sayılmaz.

Gece Süresi ve Gece Çalışmaları Nedir?

Gece çalışması en geç saat 20.00’de başlayarak en erken saat 06.00’ya kadar geçen ve en fazla 11 saat süren döneme denir. İşçilerin gece çalışmaları 7.5 saati geçemez. Bunun istisnası ise turizm, özel güvenlik ve sağlık hizmeti yürütülen işlerdir. Bu işlerde işçinin yazılı onayının alınması şartıyla yedi buçuk saatin üzerinde gece çalışması yaptırılabilir. Gece çalıştırılacak işçilerin sağlık durumlarının gece çalışmasına uygun olduğu, işe başlamadan önce alınacak sağlık raporu ile belgelenir. Gece çalıştırılan işçiler en geç 2 yılda bir defa işveren tarafından periyodik sağlık kontrolünden geçirilirler. İşçilerinin sağlık kontrollerinin masrafları işveren tarafından karşılanır. Gece çalışması nedeniyle sağlığının bozulduğunu raporla belgeleyen işçiye işveren, mümkünse gündüz postasında durumuna uygun bir iş verir. İşveren gece postalarında çalıştırılacak işçilerin listelerini ve bu işçiler için işe başlamadan önce alınan ve periyodik sağlık raporlarının bir nüshasını Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının ilgili bölge müdürlüğüne vermekle yükümlüdür. Postası değiştirilecek işçi kesintisiz en az 11 saat dinlendirilmeden diğer postada çalıştırılamaz.

Fazla Mesai Nedir?

Fazla mesai şuan yürürlükte olan 4857 Sayılı İş Kanunun gerekli hükümlerinde belirtilen haftalık çalışma saati olan 45 saati aşıldığında yapılan uygulamadır.

Fazla Çalışmanın Sınırları Nedir?

Fazla Mesai yılda 270 saati, ayda 90 saati, günde 3 saati geçemez.  Haftalık 45 saati aşan çalışmalar ile haftalık 45 saatin aşılıp aşılmadığına bakılmaksızın 7.5 saati aşan gece çalışmaları ve 11 saati aşan gündüz çalışmaları,fazla çalışma sayılmaktadır.

İş Hukukunda Fazla Mesainin İspatı Nedir?

İşçilerle işveren arasındaki en büyük anlaşmazlıkların çıktığı iş hukuku konularından birisidir. Fazla mesaiyle ilgili bir durumda işçinin ispat etmesi gerekmektedir. Fazla mesainin ispatı konusunda da işyeri kayıtları, özellikle işyerine giriş-çıkışları gösteren belgeler, fazla mesai yapıldığına ilişkin işyeri iç yazışmaları delil niteliğindedir. Ancak, belge bulunmaması halinde mahkemeler tanık beyanlarıyla da karar vermektedirler. Yargıtay, işyerinde mesaisini kendisi belirleyen üst düzey yönetici çalışanın fazla çalışma alacağına hak kazanmadığı kabul edilmektedir.

Fazla Mesai İçin İşçinin Onayı Gerekir Mi?

Fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma yaptırmak için işçinin yazılı onayının alınması gerekir. Zorunlu nedenlerle veya olağanüstü durumlarda yapılan fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma için bu onay aranmaz. Fazla çalışma ihtiyacı olan işverence bu onay her yıl başında işçilerden yazılı olarak alınır ve işçi özlük dosyasında saklanır.

Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde işyerlerinde çalışılıp çalışılmayacağı toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmeleri ile kararlaştırılmamış ise söz konusu günlerde çalışılması için işçinin onayının alınması gereklidir.

Fazla Mesai Nasıl Hesaplanır?

* FAZLA MESAİ HESAPLAMA	BRÜT / 225'e Böl. 1 saatlik Ücret
	1 saatlik Ücret * Fazla Mesai Saati
	Çıkan Sonuç * 1.5 = FAZLA MESAİ TL

Her bir saatlik fazla çalışma karşılığında işçiye ücretinin yüzde 50 fazla ödenmesi gerekir. Fazla mesai ücretleri %50 zamlı ödenir. Örn. 10 TL/saat = 15 TL/saat

Örneğin, brüt saat ücreti 10 TL olan bir işçinin ay içinde 5 saat fazla çalışma yapması halinde normal ücretine ilave olarak 5 x 15 TL üzerinden 75 TL fazla çalışma ücreti alması gereklidir.

Ulusal bayram, genel tatil ve hafta tatili günlerinde işçiler çalışmamış olsa dahi o günün ücreti ödenir. Bunun dışında resmi tatil veya ulusal bayramlarda çalışan işçilere % 100 zamlı yani iki katı olarak ücreti ödenir. Eğer işçi ulusal bayram, genel tatil ve hafta tatili günlerinde işyerinde fazla mesai yapmış ise fazla mesai ücretinin yüzde 50 değil, yüzde 150 zamlı ödenmesi yani normal ücretinin ikibuçuk katı ödenmesi gerekir.

Fazla mesai ücretinin hesaplanabilmesi için öncelikle işçinin saat başına düşen ücretinin bulunması gerekir. Saat başına ücretin hesabında ise çıplak ücret esas alınır. Yani, yol, yemek, prim, ikramiye gibi ödemeler hesaplamaya dahil edilmez. Bu şekilde saat başına düşen ücret bulunduktan sonra yukarıda belirtildiği şekilde fazla mesai ücreti bulunulur, yani kaç saat fazla mesai yapılmışsa saat başına düşen ücretle çarpılır ve brüt mesai ücreti bulunur.

Öte yandan fazla mesai ücreti sigorta primine ve vergiye dahil olduğundan, brüt mesai ücretinden işçi hissesi olarak yüzde 15 sigorta primi kesintisi, ayrıca gelir vergisi ve damga vergisi kesintisi yapılır, bu şekilde işçiye net olarak ödenecek fazla mesai ücreti bulunmuş olur.

Saygılarımla,
iKMania