Geçerli Fesih ile Haklı Fesih Arasındaki Farklar

Geçerli Fesih ile Haklı Fesih Arasındaki Farklar

Merhaba. İş hukukunda en çok karıştırılan konulardan birisi ''geçerli nedenle fesih'' ve ''haklı nedenle (derhal) fesih'' kavramlarıdır. Bu ikisi arasındaki en önemli fark sudur ki; haklı nedenle (derhal) fesihte çalışan hiçbir tazminattan yararlanamazken geçerli nedenle fesihte usul şartlarına uyulmuşsa eğer ihbar ve kıdem tazminatına hak kazanabilir.

Bu iki kavram arasındaki farkı daha detaylı incelemek için öncelikle iki kavramı da tanımlamak gerekmektedir. 

Haklı nedenle (derhal) fesih maddeleri;

Sağlık nedenleri

1. İşçinin kusurlu davranışı sonucu hastalanması veya sakatlanması

2. İşçinin tedavi edilemeyecek hastalığa tutulması

3- İşçinin kusuru bulunmaksızın hastalık veya kazaya uğraması, gebelik ve doğum nedeniyle devamsızlıkta bulunması

B. Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan durumlar

1. İşçinin işvereni yanıltması

2. İşçinin namus ve şerefe dokunacak davranışlarda bulunması

3. İşçinin bir başka işçiye cinsel tacizde bulunması

4. İşçinin sataşmada bulunması

5. İşçinin doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması

6. İşçinin işyerinde suç işlemesi

7. İşçinin işe devamsızlıkta bulunması

8. İşçinin görevini yapmamakta ısrar etmesi

9. İşçinin iş güvenliğini tehlikeye düşürmesi veya işverene zarar vermesi 

C. Zorlayıcı nedenler

İşçinin gözaltına alınması veya tutuklanması

Peki geçerli nedenle fesih maddeleri nelerdir?

Madde metnine göre 'geçerli sebeple fesih için işçinin yeterliliğinden veya davranışlarından ya da işletmenin, işyerinin veya işin gereklerinden kaynaklı bir sebep olmasından' bahsedilmiştir. Buna göre geçerli nedeni iki ana başlıkta incelemek gerekirse ;

1-) İşçinin kişiliğinden kaynaklanan nedenler

a. İşçinin yetersizliğinden (performansından) kaynaklanan nedenler

b. İşçinin davranışlarından (kusurundan) kaynaklanan nedenler

2-) İşletmeye, işyerine ilişkin nedenler

1. İşçinin yetersizliğinden (performansından)

2. İşçinin davranışlarından

Örneğin, mesai saatleri içinde e-posta kayıtlarından, aynı işyerindeki bir bayan arkadaşına edep dışı sözler ve resimler içeren mesajlar atmak.

3. İşletmenin gereklerinden:

Yargı kararlarıyla oluşturulan bu alan incelendiğinde geçerli neden olarak sayılabilecek haller şunlardır :

§ Ekonomik krizler,
§ İşyerinin (işletmenin) faaliyet küçültmesi,
§ Firmanın siparişlerinin azalması
§ Teknolojik imkânsızlıklar
§ Departman kapatılması
§ Rekabet gereği küçülmeler
§ Maliyeti azaltmaya yönelik çalışmalar.

4. İşyerinin gereklerinden:

İşyerinin taşınması, daraltılması vs.

5. İşin gereklerinden:

İş türünün değişmesi, teknolojik yenilikler getirilmesi. 

Haklı nedenle fesih – geçerli neden feshin ayrımı nasıl yapılır?

*Haklı nedenle derhal fesih ve geçerli nedenle fesih arasındaki en önemli fark; işçinin, ağır kusurlu olup olmadığı noktasında toplanmaktadır. İşçinin ağır kusurlu davranışları, işveren açısından haklı nedenle derhal fesih sebebidir. Ancak, işçinin ağır kusur oluşturmayacak davranışı ise işveren açısından geçerli fesih hakkı sebebidir. Prof. Dr. Sarper süzek' in iş hukuku kitabında örnek olarak verdiği bir olayda; çok iyi derecede yabancı dil bildiğini söyleyerek işe giren ancak bu dili orta düzeyde bildiği anlaşılan işçinin işvereni yanıltması, bu dilin ileri derecede bilinmesini gerektiren bir işyerinde haklı nedenle derhal fesih, buna karşılık bu düzeyde bilgi gerektirmeyen bir işyerinde işlerin belirli ölçüde aksamasına neden oluyorsa geçerli süreli fesih nedeni sayılır" demiştir. 

*Haklı fesih ile geçerli fesih arasında usul yönünden farklılık bulunmaktadır. İşveren, geçerli fesih sebebini yazılı olarak açık ve kesin şekilde işçiye bildirmesi gerekirken işverenin haklı nedenle feshinde işveren bu usulü uygulamak zorunda değildir. 

*İşverenin, haklı ve geçerli nedenle fesihlerinde işçinin, işverene işe iade davası açma hakkında, işçinin bir aylık hak düşümü süresi bulunmaktadır. Haklı nedenle fesihlerde fesih tarihinden bir aylık süre içerinde işe iade davası açılması gerekirken, geçerli nedenle fesihlerde işçinin fesih ihbar önelini tebliğ aldığı tarihten itibaren bir aylık süre içerisinde işe iade davası açılabilecektir. 

*İşverenin geçerli feshindeki dayandığı konu ve işçinin yapmış olduğu davranışlar, işverenin haklı fesihteki işçinin davranışlara göre daha hafif niteliktedir. Örnek olarak, işçinin performans nedeniyle işten çıkarılması geçerli fesih nedeni iken, işçinin, işyerinde usulsüz şekilde şahsi menfaat temin etmesi haklı nedendir. Güvenliğin görevi sırasında uyuması bir kere olmuşsa geçerli nedenle fesih nedeni iken uyarılara rağmen güvenlik görevlisinin birden fazla uyuması olayı haklı nedenle fesih sebebidir. 

*İşverenin haklı feshinde, iş kanunu 26. maddesinde belirtilen sürelere göre fesih yapılabileceğini belirtmiştir ve yasada feshin süresi kesin olarak belirlenmiştir. Geçerli fesihte ise işverenin makul süre içerisinde fesih hakkını kullanacağını belirtmiştir ve kesin bir süre belirtilmemiştir.

Son olarak  iş hukukunda geçerli nedenle fesih yazısını buradan, haklı nedenle fesih yazısını buradan okuyabilirsiniz.

Saygılarımla,

iKMania