İbraname

Merhaba. Çalışma hayatında işçilerle işverenler arasında en çok tartışma yaratan konuların başında işçilere imzalatan ibraname gelmektedir. Birçok işçi daha alacağı ücreti almadan ''tüm alacaklarımı aldım hakkım kalmamıştır'' yazılı kağıdı imzalayıp imzalamama arasında tereddüt yaşamaktadır. Öncelikle şunu belirteyim ki kanunda belirtilmemiş hallerde hazırlanan ibranamelerin bir hükmü yoktur. 

İbraname işçi ve işveren arasında imzalanan özünde bir sözleşmedir ve İş Hukukundan ziyade Borçlar Hukukunda düzenlenmiştir. Özünde sözleşme olan bu durumunda geçerlilik kazanması için bazı şartları taşıması gerekmektedir.

İbranamenin Geçerlilik Şartları Nelerdir? 

- İbranamelerin geçerli olması için gereken en önemli şartlardan biri iş sözleşmesinin feshedildiği tarihten en az 1 ay sonra imzalanması gerekmektedir. Bu durumu biraz açacak olursak eğer, hukuka uygunluk bakımından makul bir süredir ama uygulanabilirlik açısından hem işçilere hem işverenlere sorunluluk yaratır. Kanunun, sözleşme bittikten en az 1 ay sonra imzalanmalıdır demesi işçi lehine yorumdur ve istifa anında baskıyla imzalanan ibranamenin önüne geçmektir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta ibranamede yazılan tarihtir. İşverenler bu şartı yerine getirmek için ibraname tarihini 1 ay sonranın tarihini yazabilirler. Bu tarz bir durumda işçilerin herhangi bir çekincede olmasına gerek yoktur çünkü diğer şartları sağlayamadan imzalanmış bu ibraname geçersiz olacaktır.

- İbranameler yazılı ve ıslak imzalı yapılmalıdır. Sözle yapılan ibraname yok hükmündedir. 

-  İbranamenin geçerlilik şartlarından bir diğeri de ibraya konu olan işçinin tüm alacaklarının ayrı ayrı kalemlerde belirtilmesi ve eksiksiz, hatasız hesaplanması gerekmektedir. Yani pratikte uygulanan ve boş kağıda imzalanan ''tüm alacaklarımı aldım'' ya da ''şu kadar miktarı aldım hakkım yoktur'' yazıları geçersizdir. Örnek vermek gerekirse, kıdem tazminatına hak kazanacak şekilde iş sözleşmesi sonlanmış bir işçiye ibraname imzalatılırken kıdem tazminatı karşılığı olarak ne kadar ödendiği, kullandırılmamış yıllık izinlerin karşılığı olarak ne kadar ödendiği açıkça yazılmalıdır. Aksi taktirde ibraname geçerli olmayacaktır. Bunun dışında varsa kıdem tazminat miktarı, ihbar tazminat miktarı, fazla mesai miktarı, hak edilmiş aylık ücret şeklinde ayrı ayrı kalemlerin belirtilmesi gerekir.

- İbranamenin geçerlilik şartlarından bir diğeri de hak edilen tüm ödemelerin noksansız ve banka aracılığıyla yapılması gerekmektedir. İşçiye elden ödenen ücretler işvereni sıkıntıya düşürebilir. Bunun yanında ibranameye konu olan alacakların ödendiğinin ispatı için de bankaya ödenmesi yasal zorunluluktur.

Sonuç olarak iş sözleşmesinin sona erdiği tarihte imzalanmış ibraname geçersizdir, ibranamede alacaklar ayrı ayrı kalemde belirtilmiş olsa bile eksik yapılan ibraname geçersizlik yaratır, tüm kalemler doğru, tarihinde doğru olduğu bir ibranamede ödeme bankadan yapılmamışsa geçersizlik yaratır. Borçlar Kanununda tüm bu belirtilen şartları taşımayan ibraname her halde geçersizdir ve uyuşmazlıkta yasal hak aranabilir. Bunun yanında ibranameyle ilgili hak düşürücü süre 5 yıldır. İşveren kanadı da imzalanmış ve özlük dosyasına konulmuş ibranameleri 5 yıl süreyle saklamaları gerekir. 

Örnek ibraname formunu da linkten indirebilirsiniz

Saygılarımla,
iKMania

Oryantasyon Değerlendirme Formu

Merhaba. Bilindiği üzere iş hukukunda deneme süresi 2 ay şeklinde geçmektedir. İşe yeni alınan çalışanlara da bu 2 aylık deneme süresi refere edilerek bir oryantasyon süreci hazırlanmalı ve oryantasyon sonucunda çalışanın devam edip etmeyeceği bir değerlendirme sonucu belli olmalıdır. İşte bu örnek Deneme Suresinde Personel Degerlendirme Formunu kullanabilirsiniz. 

Örnek yıllık fazla mesai onay formunu linkten indirebilirsiniz

Saygılarımla,
iKMania

SGK İşe Giriş Checklist

Merhaba. Genel olarak bilinmesi gereken ilk kural işe giriş bildirgelerinin işe giriş tarihinden 1 gün önce verilmesidir. Yani 10.03.2016 Perşembe başlayacak olan adayın girişi 09.03.2016 Çarşamba yapılmalıdır. Eğer bildirgenin verilmesi sadece resmi tatil gününe rastlarsa, bildirge verme süresi izleyen ilk günün sonuna kadar uzar. Pazartesi günü işe girecek işçiler için, Pazar günü tatil olduğundan işe giriş bildirgesi pazartesi verilirse bildirge zamanında verilmiş sayılır.

SGK girişleri uygun tarihlerde yapılmazsa büyük cezai müeyyideler vardır. 

İşe Giriş Bildirgesi Zamanında Verilmezse Uygulanacak Yaptırımlar

Zamanında verilmeyen işe giriş bildirgesinde her bir sigortalı için,

1) Yasal süre geçtikten sonra verilirse 1 aylık asgari ücret;

2) Kurum tarafından tespit edilirse 2 asgari ücret;

3) 1 yıl içerisinde kurum tarafından tekrar tespit edilirse 5 asgari ücret idari para cezası söz konusudur.

Ancak işe giriş bildirgelerinin yasal verilme süresinin sona erdiği tarihten itibaren otuz gün içinde kendiliğinden verilmiş olması ve tebliğ tarihinden itibaren en geç onbeş gün içinde asgari ücretin %18,75’nin ödenmesi durumunda geri kalan kısım ceza iptal edilmektedir.

İşletmelerde bu ‘’SGK İşe Giriş Check-List’’ kullanarak gözden kaçabilecek herhangi bir hataya karşı önlem almış olursunuz ve işlemleri belirli bir sistem dahilinde gerçekleştirmiş olursunuz. 

Örnek SGK İşe Giriş Checklist linkten indirebilirsiniz

Saygılarımla,
iKMania

Yıllık Fazla Mesai Onay Formu

Merhaba. Bilindiği üzere iş hukukunda haftalık çalışma süresi en çok 45, günlük çalışma süresi ise en fazla 11 saattir. Bu süreleri aşan çalışmalar fazla mesaiye girmektedir. Fazla Mesai yılda 270 saati, ayda 90 saati, günde 3 saati geçemez. Haftalık 45 saati aşan çalışmalar ile haftalık 45 saatin aşılıp aşılmadığına bakılmaksızın 7.5 saati aşan gece çalışmaları ve 11 saati aşan gündüz çalışmaları da fazla çalışma sayılmaktadır.

Fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma yaptırmak için işçinin yazılı onayının alınması gerekir. Zorunlu nedenlerle veya olağanüstü durumlarda yapılan fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma için bu onay aranmaz. Fazla çalışma ihtiyacı olan işverence bu onay her yıl başında işçilerden yazılı olarak alınır ve işçi özlük dosyasında saklanır.

Her yeni yıl döneminde işçilerin yazılı onayını bu örnek formla alabilirsiniz.

Örnek yıllık fazla mesai onay formunu linkten indirebilirsiniz

Saygılarımla,
iKMania

Genç İK’cılar İçin Mülakat Teknikleri

Merhaba. Aslında bu yazının içeriğine nasıl bir başlık koymalıydım pek bilemedim. Yazının başlığını ‘’İK’cılar İçin Özeleştiri’’, ‘’Genç İK’cılara Öğütler’’ ,  ‘’Bir Mülakat Nasıl Yapılmamalı’’  veya ‘HR Exclusive İçin Mülakat Teknikleri’’ şeklinde değerlendirebilirsiniz. Bu başlıklardan birini seçip okumaya başlayabilirsiniz.

İK mesleğini icra edenlerin ve bu meslekten ekmek yiyenlerin biraz özeleştiri yapmasi gereken bazı noktalar bulunmaktadır. Özellikle toplumda İK’cılara bakış açısı belli. Çoğunluk nötr olsa da negatife yakın olumsuz eleştiriler mevcut ve ne yazık ki bu eleştirilerde haklılık payı bulunmaktadır. Linkedin de falan arada okuyorum ve bu tarz eleştirilere haklılık payı veriyorum.

İK’lara gelen haklı eleştirilerin başında ‘’biz sizi ararız’’ kalıbına sığınıp 0 geri dönüş olması ve mülakat süreçlerinin çok amatörce yönetilmesidir. Bu amatörluk verilen mülakatın saatinde başlamamasından sorulan soruların kalitesine kadar değişiklik gösteriyor.

En son görüşmeye gittiğim Türkiye’nin en tanınmış Holdinglerinin birinde yaşadığım görüşmeyle ilgili örnek vermek istiyorum.. İsim vermeden kendi yaşadığım örneği veriyorum ki bunların çok sık yaşandığı aşikar. Hatta yazıda eş zamanlı şöyle bir şey de yapalım. Özellikle yaşı genç İK olmak isteyen arkadaşlara yazıda eş zamanlı mülakat teknikleri ve mülakat nasıl yapılmamalı, nasıl yapılmalı şeklinde teknikler de verelim.

HR Exclusive Mülakat Teknikleri 1:

Mülakat saatini çok aksatmayın. Manisa ilinde bir yerle gittiğim görüşmede bana mülakat saati 10:30 olarak verilmesine ve ben 10:15’de o yere varmama rağmen görüşmeye 13:30 dolaylarında alındım. Sanırım o gün eşref saatimde olduğumdan dolayı bu rezilliği sosyal medyada ifşa etmedim. Sosyal medyanın gücü ve ifşa diyorum çünkü devir teknoloji devri. Artık adaylar görüşme odasından çıkıp daha kapıya varmadan yaşadığı mülakat deneyimini sosyal medyada duyurabiliyor. Hele ki benim yaşadığım gibi bir rezillik söz konusuysa eğer o İK’cının adı ve şirket ismi ivedi bir şekilde linkedin, twitter, facebook ve çok büyük bir kamuoyu gücü olan ekşi sözlük’te ‘’rezalet’’ başlığı altında duyurulabiliyor. Dediğim gibi o gün sanırım eşref saatimdeydim ama aynı durumla bugün karşılaşsam sanırım tepkimi sosyal medyada çok güçlü bir şekilde dile getirebilirdim. Genç İK’cılar veya İK hevesiyle yanıp tutuşan arkadaşlara tavsiye; kimse iş arıyor ve işe ihtiyacı var diye sizin keyfi uygulamalarınıza katlanmak durumunda değil. Unutmayın, masanın işe alım kısmında siz otururken gün gelir masanın diğer tarafına geçebilirsiniz ve dünya küçük. Sizinle görüşme yapan kişi belki de zamanında iş için size başvuran kişi olabilir! Mülakat saatini aksatmayın derken Türkiye ‘de nereden geldiği belli olmayan bir şekilde adaya verilen saatten çok sonra 1-2 saat sonra görüşmeye alma ve bunun nedenini stres mülakatı yapıyoruma bağlama gibi bir durum var. Siz adaya görüşme saati 10.30 deyip görüşmeye 13.30’da aldığınızda adayın sözde strese ne kadar dayanıklı ve sabırlı olduğunu ölçmüyorsunuz. Stres mülakatı böyle yapılmaz. Linkedin’de gördüğüm kadarıyla ve bana gelen yorumlarda özellikle İstanbul’da mülakat saati verilip adayı 5-6 saat bekletip görüşmeyi ertesi güne erteliyorlarmış ki söyleyecek söz bulamıyorum. Bu düpedüz insana saygısızlıktır ve stres mülakatatıyla alakasızdır. Kişinin o gün diğer şirketlerle mülakat takvimi olabilir ve siz adayı 1 saat 2 saat 3 saat sonra görüşmeye aldığınızda görüşeceği diğer yerlerle mülakatını sabote etmiş oluyorsunuz. Stres mülakatı ile ilgili yazıyı buradan okuyabilirsiniz.

HR Exclusive Mülakat Teknikleri 2:

Görüşmede kendinizi, title’inizi ve kim olduğunuzu tanıtın. Holdingle olan görüşmem de olduğu gibi odaya 2 kişi girdi ve ne isimlerini tanıtma ne unvanlarını tanıtma ne de kim olduklarını aktarmadan görüşme başladı. Kendi kendime tamam bayan olanı anladık İK’cı da erkek olan kim acaba? Fabrika müdürü mü İK müdürü CEO mu CFO mu yoksa çaycı mi?! Görüşmede kendinizi tanıtın sevgili genç İK’cılar veya İK hevesiyle yanıp tutuşan arkadaşlar. Aday kiminle görüştüğünü bilsin.

HR Exclusive Mülakat Teknikleri 3:

Bir mülakat akış şeması belirleyin ve doğru değerlendirme yapabilmek için doğru sorular sorun. Linkedin’de gördüğüm bir serzeniş serisi. 40 yaşına gelmişim 10 sene müdürlük yapmışım hala daha bana 5 yıl sonra kendinizi nerede görüyorsunuz diye soruluyor veya başka serzeniş. IK’cı diye bir kız koymuşlar. Kız daha adayla göz kontağı kuramıyor ki nasıl doğru kişiyi seçsin, seçebilsin! Bunun gibi bir sürü şey. Mülakatlarda elbette 45 dk. da karşındakini tanıyamazsın ve bu kadar kısa sürede sırf soru sormak için soru sorulmamalıdır ve sorulan sorularda tamamen yetkinlik ölçmelidir. Holding örneğinden devam edelim. Ben beklerdim ki insan kaynakları için görüşmeye gelmiş birine İK ile ilgili yetkinliğini ölçen sorular sorulsun. Hiç bir soru sorulmadı ve bende siz bir soru sormadınız madem ben kendimi anlatayım dedim ve 15 dk. Kendimi anlattım. En azından şirketimiz hakkında ne biliyorsunuz diye giriş yapılabilir ve fabrika kaç yılında kurulmuştur, o holdingin şuan ki yönetim kurulu üyesi kimdir, o holdingin başında kim vardır diye sorulabilir. Sevgili İK olmak isteyen genç arkadaşlar. Şirketimiz Hakkında ne biliyorsunuz sorusu elemede bir kriterdir. Bu soruya hiçbir şey bilmiyorum diyen adaylarla, görüşmeye geçerken uğrayayım diye gelmiş adaylarla, şirkette çalışmayı cidden isteyen ve araştırmacı adayları saptayabilirsiniz. Burada ‘’Şirketimiz HakkındaNe Biliyorsunuz?’’ hakkında yazıyı okuyabilirsiniz.

Bu arada sadece bu holding üzerinden değil İzmir’de İK ilanı için gittiğim ne kadar görüşme varsa hiçbirinde yetkinlik ölçen sorular sorulmadı. İşte bu yazıyı yazma ve İk’cıların özeleştiri yapma ve İK olmak isteyenlerde bu tarz hatalara düşmemesi için bu yazıyı yazma nedenim budur. Gittiğim her görüşmede hiçbir soru sorulmadan mülakat tamamlandı. Toplam 20 dk. Süren görüşmelerden, modası geçmiş sorulara. Yıl 2016 olmasına rağmen hala daha ‘’5 yıl sonrakendinizi nerede görüyorsunuz?’’ dan ‘’En güçlü 3 özelliğiniz’’ sorusuna kadar ve hatta dediğim gibi hiçbir yetkinlik ve karşı tarafı tanıyamadan eriyip giden dakikalarda hiçbir soru sorulmadan görüşmeler tamamlandı.

Yetkinlik ölçmek derken ve görüşmeye İnsan Kaynakları mesleğinde çalışmak için gelen bir kişiye ben olsam şunları sorardım; SGK işçi payı kaçtır diye, 25.madde fesih nedenleri nedir diye, en yüksek AGİ oranı kaçtır diye, ihbar süreleri ne kadardır diye, SGK işçi payı yüzde kaçtır diye, asgari ücretin brüt tutarı kaçtır diye yetkinlik soruları sorardım veya adayın eline kağıt kalem verip asgari ücretin bordrosu veya brüt 2000 TL’nin bordrosunu hesaplatırdım. Sırf bordrolama ve Mevzuatta değil 360 derece performans değerlendirme kriterleri nedir veya örnek yetkinlik bazlı mülakat sorusu örneği verebilir misiniz diye sorular çeşitlendirilebilir.

Sevgili genç İK’cılar veya İK hevesiyle yanıp tutuşan arkadaşlar. HR Exclusive mülakat teknikleri olarak yetkinlik ölçen doğru sorular, davranışsal değerlendirme soruları veya yetkinlik bazlı mülakat soruları sorun. Sizi eşe dosta sorsak en önemli 3 özelliğiniz ne derler gibi artık çağ dışı sorular sormayın ve bu tarz modası geçmiş sorularla herhangi bir yetkinlik ölçebileceğinizi sanmayın.

Her zaman iddia ederim. Mülakat değerlendirme formu kullanın ve elediğiniz adayı neye göre elediğiniz,, aldığınız adayı kara kaşına kara gözüne mi aldınız belli olsun.

Burada yetkinlik bazlı mülakat tekniğini, burada star tekniğini, burada davranışsal mülakat tekniği ve soruları,  burada mülakat değerlendirme formu yazılarını okuyabilirsiniz.

HR Exclusive Mülakat Teknikleri 4:

Biz sizi ararız deyip aramamazlık yapmayın, olumsuzlara da dönüş yapın. Dananın kuyruğu burada kopuyor ve toplumda İK’lara negatif bakılmasının en önemli nedeni bu oluyor. Dile kolay her bir görüşmede her 5 kişiden 4’ü eleniyor ve Türkiye de 6 milyon işsiz var. Çıkan ilan sayısı 60.000. Yani görüşmeye gelen her 100 kişiden 99 u eleniyor. İşte olumlu adaylar zaten aranıyor da olumsuzlara da feedback verin.

Adaylara Geri dönüş hakkında biz sizi ararız yazısını buradan okuyabilirsiniz. Artı sevgili ikcilarin yayınladığı aday dönüş manifestosu ve bu konu hakkında apayrı detaylı bir yazı yazacağım ama şuan özet geçeyim. Olumsuz adaylara bir şekilde geri dönün. Aday elenebilir doğru ama neden elendiği hakkında feedback alırsa kendini geliştirebilir. Örneğin kıyafetini beğenmedik uygun giyinmemişsin veya görüşmeye şortla gelmişsin derseniz aday bir sonraki görüşmesine takım elbiseyle gider veya excel in kötüydü ondan eledik, ingilizcen yetersizdi, göz kontağı kuramıyordun, görüşmede bana abi/abla dediğin için eledik, bacak bacak üstüne attın diye eledik...Sebepler çoğaltılabilir önemli olan elenme nedeni ve süreç olumsuzsa adaya geri dönüş yapıp sürecimiz olumsuz oldu nedeni buydu demeniz gerekir. Sevgili genç İK’cılar veya İK hevesiyle yanıp tutuşan arkadaşlar. Adayları sırf tipini beğenmedim diye elemeyin ve olumsuzsa geri dönüş yapıp olumsuz oldu deyin ki aday da her gün acaba ararlar mi diye telefonu eksitmesin ve olumsuzsa kendi yoluna baksın.

Saygılarımla

iKMania