Yetkinlik Kavramı ve Yetkinlik Türleri: Temel Yetkinlikler

Yetkinlik Bazlı Performans Değerlendirme Modeli: Örnek Bir Uygulama. Yetkinlik Kavramı ve Yetkinlik Türleri

Merhaba. Ege Üniversitesi İnsan Kaynakları Yönetimi Yüksek Lisans bitirme tezi olan Yetkinlik Bazlı Performans Değerlendirme Modeli: Örnek Bir Uygulama adlı bitirme tezini paylaşıyorum. Tez toplamda 80 sayfa olduğu için bölümlere ayırarak yazma kararı aldım. 

Türkiye'de performans yönetim sistemi üzerine araştırma ve çalışma yapılan bu tezde öncelikle yetkinlik kavramı ve yetkinlik türlerini tanımlamakla başladım. Tezin ilk bölümünü yazının devamında okuyabilirsiniz.

1. BÖLÜM

YETKİNLİK KAVRAMI VE YETKİNLİK TANIMLARI

1.2.1 Temel Yetkinlikler

Temel yetkinlikler, sektörlere ve dahi işletme içerisinde departmanlara göre bile farklılık gösterse de her bir çalışan için bulunması gereken temel olarak 5 veya 6 yetkinlik türü bulunmalıdır.

İşletmelerde de yetkinlik bazlı performans değerlendirme sistemi kurulmadan önce İnsan Kaynakları tarafından yapılacak en önemli iş ve atılacak ilk adım o şirkete özgü Yetkinlik Sözlüğü oluşturmaktır.

Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı 14.07.2015 tarihli Pozisyon Bazında İş/Görev Tanımları genelgesinde yer alan tanımlar şu şekildedir:

Hesap Verebilirlik: Sözlü konuşma ve eylemlerinde tutarlı davranışlar sergiler, yaptıkları eylemden sorumlu ve tutarlı davranır.

İşbirliğine Açıklık: İşlerin yapılışı sırasında işbirliğine ve takım çalışmasına açıktır. Başkalarının işbirliği ihtiyaçlarına maksimum seviyede cevap verir.

Kalite Odaklılık: Her zaman için hizmet ve ürün kalitesini en üst seviyede tutar.

Problem Çözme: Çözüm odaklı yaklaşım gösterir ve sorunların çözülmesine yardımcı olur.  

Profesyonellik ve Uzmanlık: İşinde en üst seviyede bilgi ve deneyime sahiptir. İşinin gereklerini yerine getirirken profesyonel tavır sergiler.

Sonuç Odaklılık: İşin ifası sırasında istenen ve arzu edilen sonuçların elde edilmesine odaklanır. İşlerini sonuca, önem ve önceliklerine göre sıralar, arzu edilen çıktıların maksimize edilmesine çalışır.

Strese Dayanıklılık: Kişisel stresini işine yansıtmaz, problemler ve yaşanan sorunlarla ilgili stresle başa çıkmasını bilir.

Uyumluluk: İşletme içindeki takım arkadaşları ile ahenk ve uyum içerisinde çalışır.

1.2.1.1 Çalışanlar İçin Temel Yetkinlikler

Çalışanlar için sahip olunması gereken temel yetkinlikleri incelediğimizde ise Keçecioğlu ve Kelgökmen’in temel yetkinlikleri ‘’bir kişinin değişik durumlarda, daha sık ve daha iyi sonuçlar almasını sağlayan karakteristik özelliklerdir.’’ Şeklinde literatürde tanımladığını görmekteyiz (Keçecioğlu ve Kelgökmen, 2004). Yetkinlikler; bilgi, duygu ve düşüncenin davranışa dönüşmüş halidir ve geliştirilebilir. Bu nedenle işletmelerde işe alacakları çalışanlar için belirleyeceği temel yetkinlikler kendi vizyon, misyon ve hedefleri doğrultusunda belirlenmelidir.

Yetkinlik Yönetimi sonucunda işletmelerde İnsan Kaynakları Mimarisini oluştururken en önemli temel adımı temel yetkinlikler oluşturmaktadır. İşletmenin ulaşmak istediği hedefe göre belirlenen temel yetkinlikler ve oluşturulacak yetkinlik kılavuzuyla birlikte fayda sağlayan bazı artı ipuçları vardır. (Keçecioğlu, 2014) Bu ipuçları;

Yetkinlik Sözlüğü ile iş ve görev analizi oluşturulur,

Yetkinlik Sözlüğü ile yetkinlik bazlı mülakatlar yapılır,

Yetkinlik Sözlüğü ile Polivalans tablosu oluşturulur ve yetenek yönetimi yapılır,

Yetkinlik Sözlüğü ile yetkinlik bazlı performans değerlendirme sonuçları özümsenir.

İşletmelerdeki Stratejik İnsan Kaynakları Yönetimi için oluşturulacak Yetkinlik Yönetiminde atılacak en temel adım olan bu temel yetkinlikler kavramı çatısı altında yer alan bazı temel yetkinlikleri de inceleyecek olursak eğer;

İletişim

Gerekli bilgiyi zamanında ve doğru bir biçimde iç/dış müşterilere aktarır

Kendisini açık ve anlaşılabilir bir dille ifade eder.

Toplam Kalite Yönetimi

Müşteri memnuniyetini sağlamak için kişisel sorumluluk alır.

Müşteri beklentileri ötesinde hizmet vermek için çalışır.

Takım Çalışması / Paylaşma

Şirket hedefleri doğrultusunda gerçekleştirilen yeni çalışmalara destek olur.

Diğer departman /birim ve çalışanlarla güçlü ve paylaşımcı işbirliği kurar ve bu işbirliğini sürdürür.

Yenilikçilik

Teknolojik gelişmeleri izler, işini daha iyi yapabilmek için yeni fikirleri araştırır ve uygular.

Yenilik ve gelişim için fikir ve çözümler üretir.

Sonuç Odaklılık

Konulan hedeflere ulaşmak için planlı bir şekilde çalışır.

İşini yaparken karşılaştığı engelleri ve problemleri aşarak sonuca ulaşır.

Güvenilirlik

Sözleri ve düşünceleri ile tutarlı davranışlar sergiler.

Verdiği sözleri tutar ve tüm taahhütlerini yerine getirir.

Verimlilik

Sürekli olarak işini daha iyi ve verimli yapmanın yollarını araştırır.

Tüm kaynakları verimli ve akılcı şekilde kullanır ve israfı önler.

1.2.1.2 Yöneticiler İçin Temel Yetkinlikler

Sahip olunan temel yetkinlikler hem idari kadroda görev alan yöneticiler için hem de alt kademede bulunan işçiler için sahip olunması gereken özelliklerin başında gelmektedir. Yöneticilik gibi kritik pozisyonda görev alan çalışanlar için sahip olunması gereken bu temel yetkinlikler hem işletme başarısı açısından hem de yöneticilerin kendi performansları açısından kritik bir süreci oluşturmaktadır. (Arı 2006)

Tablo 1: İnsan Kaynakları Uzmanından Beklenen Yetkinlikler

Olumlu davranış göstergeleri şunlardır: 

Örgütün ve halkın kullanımı için sözlü, yazılı, elektronik ve diğer iletişim şekillerini kullanarak kısa ve öz bilgiler sağlar

Çalışanların bakış açılarnını aktif ve empatik bir şekilde dinler.

Bütün paydaşlara kritik bilgi sağlar

Belirsizliği yok etmek için daha fazla bilgi edinmeye çalışır

Efektif olarak yapıcı geri bildirimlerde bulunur

Etkin iletişimler sağlar

Tüm işletme paydaşlarının bakış açılarına anlayış gösterir

Efektif ve verimli toplantılar yapılmasını sağlar

İletişim teknolojileri ve sosyal medyayı etkin kullanır.

Saygılarımla,
iKMania