İş Kanununda İşçiye Verilecek Disiplin Cezaları

İş Kanununda İşçiye Verilecek Disiplin Cezaları

Merhaba. En çok merak edilen konulardan birisi işçiye verilecek disiplin cezaları hakkında yaşanmaktadır. Şuan mevcut yürürlükte olan 4857 Sayılı İş Kanununda maddeler halinde açıkça işçiye verilebilecek disiplin cezaları hükümleri bulunmamaktadır. Bu sadece 657 Devlet Memurları Kanunu’nda belirtilmiştir.  İşçinin işlediği fiilin ağırlığına göre belirlenen bu disiplin cezaları 657 sayılı Kanunda ayrıntılarıyla düzenlenmiştir. İşçiler ise 4857 sayılı İş Kanununa tabidir.

Yasa koyucu tarafından Devlet Memuru Kanunu’nda belirtilmiş cezalar fiilin büyüklüğüne göre; uyarma, kınama, aylıktan kesme, kademe ilerlemesinin durdurulması ve memuriyetten çıkarılma şeklinde gitmektedir. Peki buna benzer cezalar 4857 Sayılı İş Kanununda nasıl uygulanır?

İş Kanununda genel kural olarak disiplin cezalarının iş sözleşmeleriyle ve toplu iş sözleşmeleriyle koyulabileceği ve işçi aleyhine olmamak kaydıyla her tür kuralın belirlenebilmesini sağlamıştır. İşçi aleyhine olmamak şartını biraz açalım. Örneğin İş Kanununda 38. madde de “İşçi ücretlerinden yapılacak kesintilerin 1 ayda 2 gündelikten veya parça başına ya da yapılan iş miktarına göre verilen ücretlerde işçinin 2 günlük kazancından fazla olamayacağı” hükmünü göz ardı edip bu maddeye aykırı disiplin cezası oluşturulamaz. Bir başka örnekle de İş Kanununda arka arkaya 2 iş günü işe gelmeyen işçinin iş sözleşmesinin haklı nedenle feshedilebileceği belirlenmişken bu süre asla 1 güne düşürülemez ancak 3 güne çıkarılabilir.

Disiplin cezaları nasıl oluşturulur?

İlk kurak olarak iş yeri genelinde uygulanacak disiplin cezaları için, bu cezaların düzenleyici bir işlemle belirlenmesi ve işçilere tebliğ edilmesi gerekir. Bu bazen toplu iş sözleşmesi eki ceza cetvelleriyle yapılırken bazen de iş yeri iç disiplin uygulama yönetmelikleriyle yapılmaktadır. İşçilere yazılı tebliğ edildikten sonra da artık bu hükümlerin bağlayıcılığı vardır. Bu tür cetveller ya da iç yönetmeliklerle işçiler için uyarı, kınama ve benzeri disiplin cezaları getirilebilir. Hatta bunlarla, işçinin iş akdinin hangi hallerde feshedilebileceği dahi belirlenebilir ama hangi ceza söz konusu olursa olsun, İş Kanununun işçiye tanıdığı hakları geri götürmemelidir.

İş yerinde işçilerin hareket ve kusurlarından dolayı oluşabilecek zararlara ilişkin disiplin süreçleri genelde şu şekilde işlemektedir.

1. Adım: Olayla ilgili tutanak tutulması.

2. Adım: Yapılan fiilin devam etmesi halinde işçiden yazılı savunma istenmesi. Savunma ve tutanak aynı tarihli olmalıdır.

3. Adım: Yapılan tüm uyarılara rağmen işçinin davranışı devam ediyorsa veya savunması yetersiz görülmüşse ve 25. madde feshiyle ilgili ihtarname ve sonrasında iş akdi feshi gelmektedir.

Örneğin, işçi işe geç gelmektedir. Böyle bir durumda tutanak tutulmalıdır. İşçiyi uyarmanıza rağmen 2. günde de geç gelmesi halinde tekrar tutanak tutulup savunma istenmelidir. Bir personelin aynı konudan dolayı tutanak sayısı 3 geçtiği zaman ihtarname düzenlenip işçiye tebliğ edilmelidir. Eğer halen aynı şekilde davranışlarının devam etmesi halinde 2. ihtarname imzalatalılmalıdır.  İhtarname ile beraber tekrar tutanak tutup savunmasını almayı unutmayalım. İhtarname sayısı 3 geçtiği zaman gerekli işlemler yapılır.

Tutanak

İş yerinde yaşanan herhangi bir olayın yazılı kayıt altına alınması demektir. Tutanaklar da mutlaka olayın yaşandığı tarih, saat belirtilmeli, mümkünse en az 2 şahit ve 1 amirin imzası olmalı ve olayın şahitlerin isim-soy isim ıslak imzaları gereklidir.

Tutanak Tutma İlkeleri

1.) Tutanaklar, tarih ve saatle başlar, yine tarih ve saatle biter.

2.) Tutanaklar da mümkünse 2 şahit (2 yoksa 1 de olur), tutanağı tutan kişi ve amirin imzalarıyla beraber 4 imza olmalıdır.

3.) Tutanaklar kâğıdı temiz olmalı, yazılarda silinti veya kazıntı olmamalıdır.

4.) Tutanaklarda kâğıdın sadece bir yüzüne yazı yazılır. Eğer birden fazla sayfaya yazılacaksa, üst tarafa sayfa numaraları yazılır. Her sayfası tutanağı tutan kişi veya kişilerce paraflanmalıdır.

5.) Tutanaklar, aynı kalemle ve aynı kişi tarafında yazılmalıdır. Daktilo veya bilgisayarda da hazırlanabilir.

6.) Tutanak kâğıdının boş kalan kısımlarına sonradan yazı eklenmemesi için çizgi çekilebilir.

7.) Tutanaklar 3 nüsha halinde düzenlenmeli, 3 nüshada da ıslak imzalar olmalıdır.

Tutanak Tutulması Gereken Haller

* İşe geç gelinmesi halinde.

* İşe izinsiz ve habersiz gelinmemesi halinde.

* İş yeri kılık, kıyafet, saç, sakal yönetmeliğine uyulmaması halinde,

* İş yeri düzeninin bozulması halinde, (işe alkollü gelinmesi gibi)

* İş yerinde fiziksel kavga edilmesi veya amir veya iş arkadaşlarına hakaret, küfür edilmesi halinde,

* İş yerinde amirleri tarafından verilen görevlerin yerine getirilmemesi halinde,

* İş yerini mesai saatleri içerisinde izinsiz terk edilmesi halinde ve bunun gibi tüm süreçlerde muhakkak tutanak tutulmalıdır.

Savunma

Tutanağın bir üstü sayılmaktadır. Örneğin işçi işe geç geliyorsa tutanak tutulmalıdır. Uyarılara rağmen halen bariz geç gelmeye devam ediyorsa hem tutanak tutulup hem de yazılı savunması istenmelidir. Savunması alındıktan sonra personel aynı faaliyetlerde bulunmaya devam ediyorsa eğer 3. savunmadan sonra noterden ihtarname çekilerek işverenin haklı fesih sebepleri arasında gösterilen 4857 Sayılı İş Kanununun 25/2-h maddesinde düzenlenen “işçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi” hükmüne dayanarak gerekli yasal işlemler yapılabilir.

Saygılarımla,
iKMania